Borsada yatırımcıysanız aldığınız payların fiyatlarındaki ani düşüşler (günde en fazla yüzde 10 düşer) sizler için müthiş görülebilir. Şirket kıymetlerindeki önemli orandaki düşüşler büyük belirsizliklere yol açıp panik satışlara neden olabilir. Borsa ise bu üslup sıkıntılara için devre kesici tedbiri kullanıyor. Pekala, Borsada devre kesici nedir, neden uygulanır?
BORSADA DEVRE KESİCİ NEDİR?
Devre kesici, borsada için kullanılan acil durum tedbiridir. Devre kesici öbür ismiyle otomatik seans durdurma sistemi, kendi kendine işleyen bir uygulamadır.
Devre kesici pay özelinde borsada uygulandığı vakit piyasada muhakkak bir mühlet süreç (alış-satış) durdurulur. Global olaylar ya da yatırımcıların ani satışlarının olduğu anda borsada devre kesici devreye girer.
Devre kesici otomatik bir sistemdir ve Borsa İstanbul için 2015 yılından beri uygulanmaktadır.
DEVRE KESİCİ NEDEN UYGULANIR?
Devre kesici genel olarak borsada yatırımcıyı ve piyasayı korumak için kullanılır. Borsada global olaylar, yatırımcıların ani çıkışları ve bunun üzere birçok nedenden ötürü pay (lot) fiyatlarında artma ya da azalma kelam konusu olabilir. Bu usul etkenler ile borsaya olan inancın azalabilmesinden ya da yatırımcının kusurlu süreç yapabileceğinden borsada devre kesici uygulanır.
Devre kesici devreye girdiği vakit pay sahiplerinin yanlışlı süreç yapması önlenir ve piyasada nelerin olduğunu anlaması için yatırımcıya vakit sağlanmış olur. Elhasıl devre kesici piyasa tertibini sağlar.
Borsada devre kesicinin uygulanma nedenleri şu haldedir:
Dengeli ortam sağlamak: Borsada ani fiyat dalgalanmaları, yatırımcıların paniklemesine ve piyasanın istikrarsızlaşmasına neden olabilir. Devre kesiciler, bu cins durumlarda piyasayı sakinleştirerek daha istikrarlı bir ortam oluşturmayı hedefler.
Manipülasyonlara karşı : Kimi durumlarda berbat niyetli oyuncular tarafından yapılan manipülasyonlar sonucu fiyatlar süratlice yükselip düşebilir. Devre kesiciler, bu çeşit manipülasyonların tesirlerini sınırlamaya yardımcı olur.
Sistem Risklerini Azaltmak: Pay fiyatlarındaki ani hareketleri, piyasa altyapısında ve süreç sistemlerinde sıkıntılara yol açar. Devre kesiciler, bu çeşit sistem risklerini azaltarak süreç platformlarının daha stabil çalışmasına imkan tanır.
Yatırımcı İtimadını Artırmak: Piyasada devre kesicilerin olması, yatırımcılara itimat verir.
DEVRE KESİCİ NE KADAR SÜRER?
Borsada devre kesici farklı basamaklardan gerçekleştirilir. Ne kadar mühlet olacağı ise devre kesici sürecinin uygulanacağı basamaklara nazaran farklılık gösterir. Fakat “Borsada devre kesici ne kadar sürer?” sorusunu süreç yapmak isteyen yatırımcı arama motorlarında araştırabilir.
Borsa genelinde devre kesici uygulamasının kullanımının ortalama ortalama vakit dilimleri vardır. Devre kesici ortalama olarak 10 ila 30 dakika ortasında uygulanmaktadır.
-
İşlem genel olarak şu formda ilerler;
-
Borsa 20 dakika süreçlere kapalı kalır
-
Sonrasında 5 dakikalık buyruk toplama müddeti işler akabinde talep edilen fiyatlar incelenir.
-
Fiyatlar belirlendikten 5 dakika sonra eşleştirmeler yapılır ve borsa sürece açık hale getirilir.
HİSSE ÖZELİNDE DEVRE KESİCİ NE KADAR SÜRER?
Hisse özelinde devre kesici süreçleri farklılık gösterebiliyor. Pazardan pazara değişen bu müddetlerde ana pazarlardaki devre kesicilerde:
-
Yıldız Pazar’da 5 dakika buyruk toplama müddeti ve 2 dakika eşleştirme müddeti,
-
Ana Pazar’da 15 dakika buyruk toplama müddeti ve 2 dakika eşleştirme müddeti,
-
Alt Pazar’da 15 dakika buyruk toplama müddeti ve 2 dakika eşleştirme mühleti vardır.
BORSA SAAT KAÇTA AÇILIR?
Borsa saat 10.00 ile 18.00 ortasında hizmet vermektedir.
SATILAN PAYLAR KAÇ GÜN SONRA HESABA GELİR?
Borsa İstanbul’da pay (lot) satışınızdan alacağınız para 2 işgünü sonrası yatırım hesabınıza gelir.